Niksar Konaklari (ePub)

Türk sivil mimari eserleri içerisinde yer alan yapilar arasinda hiç süphesiz konaklar dikkat çekmektedir. Konak terimi daha ziyade varlikli kisilerin aile efradi ve hizmetlileriyle bir arada ikamet ettigi büyük yapilari ifade eder. Diger tarihi yapilarla birlikte sehrin dokusunun ve kültürel kimliginin tesekkülünde göz ardi edilemeyecek vasiflari haiz olan konaklar insa edildikleri bölgelerin cografi yapisina, içinde bulunduklari yörenin kültürel özelliklerine uygun tarzda, yapim teknigi ve tasarimlarinda oldukça zengin bir çesitlilik sunmaktadirlar.

Tipolojik açidan sinirlari tam olarak belirlenemese de konaklar genellikle ahir, hizmetkâr odalari, servis birimleri vb. mekânlarla kusatilan genis bir avlu niteligindeki tasliktan olusan, zemin kat üzerinde bir ya da iki katli olarak yükselen yapilar olup daha ziyade bir bütün ya da ayri birimler halinde harem ve selâmlik bölümleriyle birlikte, hamam, sarniç gibi yapilarin eklenmesiyle kompleks halde tasarlanmislardir. Bunlar ahsap payandali çikmalari, oda düzenleri, çok katli yapilari, örtü tarzi, ahsap çatki arasi dolgu veya bagdadi yapim sistemleri, açik dis ve orta iç sofali yapilariyla tipik Türk evinin tüm özelliklerine sahiptir. Ayrica bu yapilar distan süslemesiz yalin görünüslerine karsilik gömme dolaplar, tavanlar, kapilar, ocak davlumbazlari, merdiven korkuluklari gibi iç mekan ayrintilari ahsap oymaciliginin en güzel örneklerini ortaya koyan motiflerle bezelidir.

Niksar uzun bir tarihi geçmise sahip olan cografyamizda 19 ve 20. yüzyil geleneksel Türk konut mimarisinin güzel örneklerini sergileyen önemli merkezlerden biridir. Bu çalismada yörede mevcut 17 konak plan tipi, yapim teknigi, malzeme, cephe düzenlemesi ve süsleme özellikleri gibi muhtelif açilardan incelemeye tabi tutulmus, 7 ev hakkinda ise çesitli nedenlerden ötürü nispeten daha kisa bilgilerle yetinilmistir. Yapilan bu çalismayla söz konusu konaklarin Türk konut mimarisi içerisindeki yeri ve degerini ortaya koymak suretiyle mevcut sanat tarihi çalismalarina katki saglamak, daha sonra yapilacak bilimsel çalismalarda arastirmacilara kaynaklik etmek ve kültürel mirasi korumak amaciyla gerçeklestirilecek onarim çalismalarina referans saglamak hedeflenmektedir.    

Çalismanin yürütülmesi asamasinda yardimlarini esirgemeyen, kolaylik saglayan, yol gösteren Niksar Belediyesi çalisanlarina ve ev sahiplerine tesekkür ederiz.

27.01.2023

Doç. Dr. Recep GÜN