Finansal Krizler ve Etkileri (ePub)

ÖNSÖZ / GIRIS

Amerikalilarin "büyük depresyon" adini verdikleri 1929 ekonomik bunalimi, New-York borsasinin "Kara Sali" olarak adlandirilan 24 Ekim 1929 günü çökmesiyle baslar ve F. D. Roosevelt'in "New-Deal" politikalarinin uygulamaya basladigi Mart 1933'e kadar sürdügü kabul edilir.

1928 baslarinda Dow Jones sanayi endeksi ortalamasi 191 iken, 9 Eylül 1929'da endeks 382'ye yükselmistir. Böylece sanayi hisse senetleri bir yil içinde %100 deger kazanmistir. 28 Ekimde hisse senetleri %12,8 ve 29 Ekimde %11,7 deger kaybetmislerdir. Endeks degeri 294,3'e düsmüstür. Burjuva ekonomistleri bu durumu "crash" (yikim, iflas) olarak tanimlarlar. Ancak Amerikan borsasindaki düsüs devam etmis ve 7 Agustos 1932'de endeks 41'e düsmüstür. Böylece 1929 "Kara Eylül"le baslayan çöküs, iki yil içinde borsanin %90 deger yitirmesine yol açmistir.

Böyle bakildiginda ve sunuldugunda, 1929 ekonomik bunalimi, ABD'de New-York borsasinin çöküsüyle ortaya çikan bir süreç olarak görülmektedir. Bu bir kez kabul edilince, kaçinilmaz olarak 1929 ekonomik bunalimi bir "borsa çöküsü"nün yarattigi bir bunalim olarak tanimlanabilir. Borsa da, hisse senetleri, tahviller, bonolar vs. "degerlikagitlarin" islem gördügü "piyasa" olduguna göre, ekonomik bunalim da, bu "kagitlarin" degerlerinde meydana gelen ani ve büyük düsüslerin yarattigi "kaos" ortami haline gelmektedir. Gerçekte ise borsada meydana gelen çöküs, bir neden degil, sonuçtur. Bu sonucu olusturan ise, ABD ekonomisinin 1924-1929 dönemindeki yapisi ve biriktirdigi olumsuzluklar dizisidir. Bir baska ifadeyle, 1929 ekonomik bunalimi, New-York borsasinin ani çöküsüyle görünür hale gelen klasik kapitalist ekonominin bunalimidir.

Kapitalizmin irsi hastaligi olan ekonomik bunalimlar, sermayenin ve metalarin asiri-üretimi bunalimidir. Kapitalizmin azami kâr yasasi, kâr oraninin yüksek oldugu alanlara yönelik bir sermaye akisina yol açar. Bu sermaye akisi, aktigi alanda sermayenin ve meta üretiminin artmasina yol açar. Artan üretime uygun bir talep mevcut olmadigi kosullarda, metalarin bir bölümü satilmadan kalir. Böylece yatirilmis olan para-sermaye, meta-sermaye olarak depolarda beklerken, para-sermayenin devri tamamlanamaz. Bu durumda, üretimin devami kredi sisteminin devreye girmesiyle mümkündür. Sürecin uzamasina paralel olarak kredi hacmi sürekli artar ve alinan krediler (kredi-para) satilmayan metalarda maddelesmis olarak kalir.

Yazar Hakkinda [Tarkan Özhan, 1969-]

ÖGRENIM DURUMU: Trakya üniversitesi

Bölüm: Fen Fakultesi Kimyager

MESLEGI: Borsaci, Trader, Portfoy Yönetimi

Aktif Çalisma süresi; 25 yil