Bilimin Kisa Bir Tarihi (ePub)

Bir gazeteci, zamanin en ünlü astrofizikçilerinden olan Arthur Eddington'a "Izafiyet kuramini anlayan üç kisinin oldugu söyleniyor, dogru mu?" seklinde bir soru sormus. Eddington biraz düsündükten sonra "Üçüncü kisi kim?" diye yanitlamis.

Dogrulugu bilinmeyen bu anekdot bir seyi açikca gösteriyor: Izafiyet kurami çogu insan tarafindan anlasilmamis bir seydir. Kuantum kurami da öyle. Hatta Darwin'in Evrim kurami bile yeterince anlasilmayan bir seydir.

Peki, niye böyle? Niçin bu kuramlari anlamiyoruz? Daha da önemlisi, bu kuramlari anlamamiz gerekiyor mu?

Özellikle son soru anlamsiz gelebilir. "Tabii ki bu kuramlari anlamaliyiz." Ben tam tersini düsünüyorum. Insanlarin çogunlugunun bu kuramlari bütünüyle anlamasi gerekli degildir. Çünkü bilim git gide daha karmasik, daha ayrintili bir duruma gelmektedir ve bir avuç uzman disinda bunlari tam olarak anlamak mümkün degildir. Bu saptama siradan insanlar için oldugu gibi, baska alanlardaki bilim adamlari için de geçerlidir. Örnegin, Kuantum kuraminin kurucularindan biri olan Niels Bohr, bu kuramin ayrintilarini kardesi ve üstün bir matematikçi olan Harald'a bile anlatamamistir. Yine bu kuramin önde gelen isimlerinden Richard Feynman söyle der: "Kuantum mekanigini hiç kimsenin anlamadigini söylemenin tehlikesiz oldugunu düsünüyorum. Kendinize "Peki nasil böyle olabilir?" deyip durmayin, çünkü kimsenin kurtulamadigi çikmaz sokaga sürüklenip gideceksiniz."

Peki, durum böyleyse biz ölümlü insanlara düsen nedir? Bu kuramlari hiç anlayamayacagimizi kavradiktan sonra ne yapmaliyiz? Bilimi anlayamiyorsak bilim ile safsatayi nasil birbirinden ayirt edecegiz? Ayirt etmezsek Orta Çag karanligina geri dönmez miyiz?

Benim bu konulardaki önerim su:

1) Bilimin kendisini degilse bile yapisini, nasil is gördügünü ögrenelim.

2) Okudugumuz, duydugumuz bilgileri ögrendigimiz yapiyla karsilastiralim. Bu yapiya uymayanlari eleyelim.

3) Bilimsel ve teknolojik gelismeleri yeterince kavrayamasak bile hayran olma ve takdir etme yetimizi kaybetmeyelim.

Bu kitap bu üç öneriye uygun olarak yazilmistir.

Çogumuz bilimle uzaktan, oldukça amatör sekilde ilgileniyoruz. Böyle olmasinin sakincasi da yok. Sonuçta isimizi gücümüzü birakip profesyonel fizikçilerin bile kavramakta güçlük çektigi konularla ugrasamayiz.
Ama bilimin tarih içindeki seyrini izlemek, günümüzdeki ilerlemeleri takip etmek de gerekli. Ve zevkli. Unutmayalim: Bizler atomlar üzerine düsünen atomlariz. Bizi diger atom yiginlarindan ayiran sey budur.